رخ به خون شستن کاسه‌گردانان (شرحی نو از یک بیت حافظ)

author

Abstract:

دیوان حافظ سرشار از ابیات بحث‌انگیز است در این سیاهه نیز نگارنده به نقد شروح یکی از این ابیات بحث‌انگیز پرداخته‌است. در بادی نقص‌ شروح قبلی نمودار گردیده‌است که شامل: توجه نکردن به فضای کلی غزل، شرح ناقص، توجه نکردن به فضای فکری حافظ و نکات دستوری و یک نسخه‌سازی است. کلید شرح بیت ترکیب «کاسه‌گردانان» و «این جفا» است که در شروح، اولی یا در معنای گدایی آمده‌است یا ساقی‌گری و دومی به عهد ذهنی جفای دوران امیرمبارزی است که متناسب با فضای غزل و فلسفة فکری حافظ نیست. کاسه‌گردانی در معنای برگرداندن کاسة شراب و کاسه‌گردان در حقیقت محتسب و عوامل اوست که کاسه‌های شراب را به زمین می‌ریزند. جفا نیز یعنی همین ظلم (کاسة شراب را تهی کردن) که با ایهامی چند پهلو زیبایی بیت را دو چندان می‌کند که از نظر حافظ عامل آن (کاسه‌گردانی) شایستة نفرین است. این شرح متناسب با واقعیت‌های تاریخی- اجتماعی فضای عصر امیرمبارزالدین است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

گناه مضاعف حافظ (نگاهی نو به شگردهای طنزپردازی حافظ)

«طنز» به عنوان یکی از صنایع بلاغی و از ابزارهای نقّادی، از وجیه‌ترین وجه‌های شعری حافظ محسوب می‌شود. حافظ علاوه بر بهره‌گیری از طنزهای ساده و همه‌فهم، گاهی از ترفندهای پیچیده و عمیق دیگری نیز برای طنازی‌های نقادانه رندانه بهره‌ می‌گیرد. در این شیوه که قابل انطباق با «آیرونی سقراطی» است، حافظ همانند «آیرون» خود را خوار می‌دارد و هرچه ننگ و عار و گناه و ... است به خود می‌چسباند تا از این طریق چهرۀ...

full text

تصحیح انتقادی و تحلیل ساختاری یک بیت عرفانی از دیوان حافظ

In this article, we critically edit and structurally analyze the following line in Hafez’s Divan. این‌همه شعبده خویش که می‌کرد اینجا   سامری پیش عصا و ید بیضا می‌کرد   We attempt to show how different editions of the Divan have been negligent in considering the norms of Hafez language in the explanation of th...

full text

خُروج ریاحین، نقدى بر ضبط و شرح یک بیت از حافظ

شد از خروج ریاحین چو آسمان روشن  زمین به اختر میمون و طالع مسعود  بجز چاپ‏هاى خلخالى، پژمان، و قزوینى - غنى، تقریبا همه چاپ‏هاى دیگر دیوان حافظ، در بیت بالا به جاى "خروج"، واژه "بروج" را ضبط کرده‏اند. شارحان نیز اغلب به معناى واژه خروج در این بیت التفاتى نداشته‏اند. این کم‏توجهى به لفظ "خروج" شاید به دلیل ارتباط آشکار میان نسخه بدل‏هاى دیگر (بروج) با کلمات؛ آسمان، روشن، زمین، اختر، طالع، می...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 1

pages  201- 211

publication date 2019-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023